تهران طی دو دهه اخیر با تغییرات اقلیمی ملموسی روبه‌رو شده است؛ تابستان‌هایی طولانی‌تر و گرم‌تر، کاهش بارندگی، و روزهایی با هوای خشک و گردوغبار بیشتر. این شرایط، الگوی کاشت درختان را نیز تغییر داده و ما را به سمت انتخاب گونه‌هایی «هوشمند» هدایت کرده است؛ گونه‌هایی که نه‌تنها با این اقلیم جدید سازگار باشند، بلکه در مدیریت منابع آب و کاهش اثرات گرمایی شهر نقش موثری ایفا کنند.شما
معیارهای انتخاب درختان سازگار با تهران امروز
مقاومت به کم‌آبی و تحمل طولانی‌مدت خشکی.
تحمل گرمای تابستان و سرمای ملایم زمستان.
سازگاری با خاک نیمه‌فقیر و شور در برخی نقاط تهران.
مقاومت در برابر آلودگی هوا و گردوغبار.
عمر طولانی و سیستم ریشه‌ای کم‌خطر برای زیرساخت‌های شهری.
منظور از «درختان هوشمند» چیست؟
درختان هوشمند، گونه‌هایی هستند که با کمترین نیاز به آبیاری و نگهداری، بالاترین بازدهی را در سایه‌اندازی، کاهش دمای محیط، تولید اکسیژن و مقاومت در برابر آفات و آلودگی شهری دارند. این انتخاب هوشمندانه می‌تواند در هزینه‌های نگهداری صرفه‌جویی کند و پایداری فضای سبز شهری را تضمین کند.
Persian silk tree
Albizia julibrissin
درخت ابریشم ایرانی که در منابع علمی با نام Albizia julibrissin شناخته می‌شود، یکی از درختان بسیار محبوب و سازگار با شرایط گرم و خشک است که در بسیاری از شهرهای ایران، از جمله تهران، کاشته می‌شود.
ارتفاع:
معمولاً ۵ تا ۱۰ متر (در شرایط ایده‌آل تا ۱۲ متر)
تاج درخت:
گسترده و چتری‌شکل، ایجادکننده سایه ملایم و پراکنده
برگ‌ها:
شانه‌ای دوبل، ظریف و شبیه پر پرندگان که در شب یا هنگام گرمای شدید جمع می‌شوند (واکنش ناستی).
گل‌ها:
بسیار زیبا، به رنگ صورتی مایل به قرمز با پرچم‌های بلند و نازک که ظاهری شبیه ابریشم دارند؛ فصل گلدهی معمولاً خرداد تا مرداد است.
میوه:
غلاف‌های پهن و قهوه‌ای که حاوی بذرهای تخت هستند
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
آبوهوا: به خوبی با مناطق گرم و نیمه‌خشک سازگار است؛ به سرمای شدید (زیر ۱۰- درجه) حساسیت نسبی دارد.
نور: آفتاب‌دوست؛ در سایه رشد ضعیف‌تری دارد.
خاک: انواع خاک‌های سبک تا نیمه‌سنگین را تحمل می‌کند، ولی زهکش خوب اهمیت دارد.
آب: مقاوم به خشکی پس از استقرار کامل، ولی در سال‌های اولیه نیازمند آبیاری منظم است.
مقاومت: نسبت به آلودگی هوا و خاک‌های نسبتاً فقیر مقاوم است، اما در خاک‌های خیلی مرطوب دچار پوسیدگی ریشه می‌شود.
مزایا و کاربردها
زیبایی چشمگیر: گل‌های خوش‌رنگ و تاج چتری، آن را برای پارک‌ها، خیابان‌ها و باغ‌های خصوصی محبوب کرده است.
سایه ملایم: به دلیل برگ‌های ظریف، نور به‌طور فیلتر شده عبور می‌کند؛ برای کاشت روی چمن مناسب است.
جذب گرده‌افشان‌ها: گل‌های ابریشم منبع عالی شهد برای زنبورها و پروانه‌ها هستند.
مقاومت در برابر گرما و خشکی: گزینه‌ای عالی برای اقلیم گرم‌تر تهران و مناطق مشابه.
سرعت رشد مناسب: می‌تواند در مدت کوتاهی به درخت بالغ تبدیل شود.
نکات کاشت و نگهداری
کاشت: بهترین زمان، اواخر زمستان تا اوایل بهار است. نهال‌های جوان را در مکان‌های آفتابی و با فاصله کافی بکارید تا تاج درخت به‌خوبی توسعه یابد.
هرس: هرس فرم‌دهی در زمستان، حذف شاخه‌های خشک و آفت‌زده در طول سال.
آفات و بیماری‌ها: گاهی به کنه‌ها، شپشک‌ها و بیماری‌های قارچی حساس است، به‌ویژه اگر تهویه مناسب نباشد.
طول عمر: به طور متوسط ۳۰ تا ۴۰ سال؛ در شرایط مطلوب حتی بیشتر.
تنها نکته مهم، انتخاب محل کاشت با زهکش خوب و جلوگیری از تجمع آب در پای ریشه است.
Persian cypress
Cupressus sempervirens var. horizontalis
درخت سرو شیراز یکی از گونه‌های بسیار ارزشمند و ماندگار فضای سبز ایران است که علاوه بر زیبایی ظاهری، از نظر مقاومت و سازگاری با اقلیم گرم و خشک تهران نیز انتخابی هوشمندانه محسوب می‌شود.
ارتفاع:
معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ متر، گاهی بیش از ۲۵ متر در شرایط ایده‌آ
تاج درخت:
کشیده و ستونی یا کمی بازتر (در گونه شیرازی شاخه‌ها افقی‌تر نسبت به سرو ایتالیایی هستند)
برگ‌ها:
فلس‌مانند، سبز تیره یا سبز مایل به خاکستری، همیشه‌سبز
شاخه ها:
متراکم، نزدیک به هم، ایجادکننده دیواری سبز و همیشگی
میوه:
مخروط‌های کوچک کروی یا بیضی، قهوه‌ای رنگ
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
آبوهوا: مقاوم به گرمای شدید تابستان و سرمای ملایم زمستان تهران
نور: آفتاب‌دوست (در سایه رشد کند و فرم نامطلوب پیدا می‌کند)
خاک: انواع خاک‌ها را تحمل می‌کند، ولی بهترین رشد در خاک سبک و با زهکش خوب است
آب: پس از استقرار، نیاز آبی کمی دارد؛ آبیاری عمیق و کم‌فاصله بهتر از آبیاری سطحی مکرر است
مقاومت: بسیار مقاوم به خشکی و کمبود آب، نسبتاً مقاوم به آلودگی هوا
مزایا و کاربردها
زیبایی همیشگی: همیشه‌سبز بودن و فرم ایستاده، جلوه‌ای رسمی و ماندگار به محوطه می‌دهد.
ایجاد بادشکن و حریم: کاشت ردیفی آن به‌عنوان حصار سبز یا بادشکن بسیار رایج است.
عمر طولانی: می‌تواند چند صد سال عمر کند؛ برخی نمونه‌های تاریخی در ایران بیش از هزار سال عمر دارند.
کم‌نیاز به هرس: به‌طور طبیعی فرم منظمی دارد و نیاز به هرس زیاد ندارد.
مقاومت در برابر کم‌آبی: مناسب برای پروژه‌های کم‌مصرف آبی و فضای سبز شهری.
نکات کاشت و نگهداری
فاصله کاشت: در کاشت ردیفی ۱٫۵ تا ۲ متر، برای تک‌درخت یا محوطه‌کاری آزاد ۳ تا ۴ متر
آبیاری: در سال اول به آبیاری منظم نیاز دارد؛ پس از استقرار، آبیاری هفتگی یا دو هفته یک‌بار کافی است
هرس: معمولاً نیازی به هرس فرم‌دهی ندارد، مگر حذف شاخه‌های خشک یا بیمار
آفات و بیماری‌ها: ممکن است به شپشک‌ها یا پوسیدگی ریشه (در خاک غرقابی) حساس باشد
Austrian pine
Pinus nigra
حتماً، کاج سیاه (Pinus nigra) یکی از گونه‌های بسیار ارزشمند و مقاوم در برابر شرایط سخت محیطی است که در طراحی فضای سبز شهری و جنگل‌کاری مناطق نیمه‌خشک و کوهستانی، جایگاه ویژه‌ای دارد.
ارتفاع:
معمولاً ۲۰ تا ۳۰ متر؛ در شرایط ایده‌آل تا ۴۰ متر
تاج درخت:
در سنین جوانی مخروطی، با افزایش سن گنبدی یا نامنظم
برگ‌ها:
به طول ۸ تا ۱۴ سانتی‌متر، سبز تیره متمایل به سیاه، سفت و دوتایی در هر غلاف
شاخه ها:
قوی و گسترده، ایجادکننده سایه متراکم
میوه:
مخروط‌های تخم‌مرغی شکل، قهوه‌ای روشن، به طول ۵ تا ۸ سانتی‌متر
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
آبوهوا: مقاوم به سرمای شدید زمستان و گرمای تابستان؛ مناسب برای اقلیم‌های کوهپایه‌ای و نیمه‌خشک
نور: آفتاب‌دوست؛ در سایه رشد ضعیف‌تری دارد
خاک: خاک‌های عمیق، زهکشی‌شده، حتی نسبتاً فقیر و سنگلاخی را تحمل می‌کند
آب: نیاز آبی متوسط؛ پس از استقرار مقاومت خوبی به کم‌آبی دارد
مقاومت: بسیار مقاوم به باد و خاک‌های آهکی؛ نسبت به آلودگی هوا هم مقاوم است
مزایا و کاربردها
سایه اندازی متراکم: مناسب برای پارک‌ها، حاشیه جاده‌ها و محوطه‌های بزرگ
همیشه‌سبز بودن: حفظ پوشش سبز در تمام طول سال
عمر طولانی: می‌تواند بیش از ۵۰۰ سال عمر کند
مقاومت به باد: انتخاب مناسب برای ایجاد بادشکن در مناطق بادخیز
زیبایی سوزن‌ها: رنگ سبز تیره خاص، جلوه‌ای متفاوت نسبت به کاج‌های دیگر ایجاد می‌کند
نکات کاشت و نگهداری
زمان کاشت: اواخر زمستان تا اوایل بهار یا پاییز
آبیاری: در سال اول به آبیاری منظم نیاز دارد؛ پس از استقرار، هر ۱۰ تا ۱۵ روز یک‌بار (در فصل گرم) کافی است
هرس: نیاز کمی به هرس دارد؛ فقط شاخه‌های خشک یا بیمار حذف شوند
آفات و بیماری‌ها: نسبتاً مقاوم است ولی ممکن است به آفت پروانه جوانه‌خوار یا بیماری زنگ سوزنی‌ها حساس شود
Holly oak
Quercus ilex
بلوط همیشه‌سبز که با نام علمی Quercus ilex شناخته می‌شود، یکی از ارزشمندترین درختان مدیترانه‌ای مقاوم به خشکی است که در اقلیم‌هایی مانند تهران (به‌ویژه با گرمای بیشتر سال‌های اخیر) می‌تواند انتخابی پایدار و زیبا باشد
ارتفاع:
۱۵ تا ۲۵ متر (در شرایط ایده‌آل حتی تا ۳۰ متر)
تاج درخت:
گسترده و متراکم، ایجادکننده سایه خنک و پایدار
برگ‌ها:
بیضی یا کشیده، چرمی و براق، سبز تیره در سطح رویی و خاکستری نقره‌ای در سطح زیرین؛ برگ‌ها در تمام طول سال باقی می‌مانند
گل‌ها:
کوچک و زردرنگ، به شکل گل‌آذین خوشه‌ای در بهار
میوه:
بلوط (آکورن) بیضی شکل، قهوه‌ای، که توسط پرندگان و حیوانات خورده می‌شود و به حفظ تنوع زیستی کمک می‌کند
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
آبوهوا: بسیار مقاوم به گرمای تابستان و سرمای زمستان؛ برای اقلیم‌های گرم و نیمه‌خشک ایده‌آل است
نور: آفتاب‌دوست ولی نیم‌سایه را هم تحمل می‌کند
خاک: انواع خاک‌های آهکی، سنگلاخی و کم‌حاصل را می‌پذیرد؛ زهکشی خوب ضروری است
آب: نیاز آبی بسیار کم پس از استقرار؛ در سال‌های اولیه آبیاری منظم ضروری است
مقاومت: مقاوم به خشکی، باد و آلودگی هوا
مزایا و کاربردها
همیشه‌سبز بودن: حفظ زیبایی و سایه‌اندازی در تمام فصول سال
مقاومت به کم‌آبی: مناسب برای فضای سبز کم‌مصرف
دوام بالا: عمر طولانی، گاهی بیش از ۵۰۰ سال
حفظ تنوع زیستی: میوه‌های بلوط منبع غذایی پرندگان و پستانداران کوچک هستند
کاربردهای محوطه‌سازی: کاشت تک‌درخت در میادین، ردیفی در خیابان‌ها، یا به‌عنوان درخت سایه‌دار در پارک‌ها
نکات کاشت و نگهداری
زمان کاشت: پاییز یا اواخر زمستان
آبیاری: در دو تا سه سال اول منظم، سپس به حداقل می‌رسد
هرس: حداقلی؛ فقط برای حذف شاخه‌های خشک یا شکسته
آفات و بیماری‌ها: به‌طور کلی مقاوم است، اما ممکن است در خاک‌های بسیار مرطوب دچار پوسیدگی ریشه شود
Persian lilac
Melia azedarach
زیتون تلخ که با نام‌های دیگری مانند «چری مو» یا «Persian lilac» نیز شناخته می‌شود، درختی برگریز و سریع‌الرشد از خانواده Meliaceae است. این گونه بومی بخش‌هایی از آسیا و اقیانوسیه بوده و در ایران، به‌ویژه در مناطق گرم و نیمه‌گرم، به‌عنوان یک گونه مقاوم به خشکی و گرما کاشته می‌شود.
ارتفاع:
معمولاً بین ۶ تا ۱۲ متر، با تاجی گسترده و گرد.
تاج درخت:
در جوانی، فرم تاج کمی باز و پراکنده است، اما با رشد درخت، تاج متراکم‌تر و پرتر می‌شود.
برگ‌ها:
شانه‌ای و مرکب، به طول ۳۰–۵۰ سانتی‌متر، با برگچه‌های بیضی و دندانه‌دار.
گل‌ها:
خوشه‌ای، به رنگ بنفش کم‌رنگ تا یاسی، با بوی خوش و جلب‌کننده حشرات گرده‌افشان.
میوه:
کروی و زردرنگ، قطر حدود ۱–۲ سانتی‌متر، سمی برای انسان ولی خوراکی برای برخی پرندگان.
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
آبوهوا: مقاوم به گرمای تابستان و سرما تا حدود ۱۰- درجه سانتی‌گراد.
خاک: انواع خاک‌های سبک تا متوسط را تحمل می‌کند، ولی زهکشی خوب ضروری است.
آبیاری: بعد از استقرار، نیاز آبی بسیار کمی دارد.
نور: آفتاب‌دوست و در سایه رشد مطلوبی ندارد.
مزایا و کاربردها
سایه‌اندازی سریع: رشد سریع و تاج گسترده باعث ایجاد سایه مناسب در خیابان‌ها و فضاهای سبز می‌شود.
زیبایی بصری: گل‌های معطر و رنگارنگ در بهار و میوه‌های طلایی در پاییز جلوه خاصی ایجاد می‌کنند.
مقاومت به آفات و بیماری‌ها: نسبتاً مقاوم بوده و نیاز به مراقبت کمی دارد.
کنترل فرسایش خاک: به دلیل سیستم ریشه‌ای گسترده، در تثبیت خاک مؤثر است.
نکات کاشت و نگهداری
برای خیابان‌ها و فضاهای عمومی با توجه به ریزش میوه‌ها و امکان لیز شدن سطح، بهتر است مکان کاشت به‌گونه‌ای انتخاب شود که عبور و مرور پیاده‌ها مختل نشود.
میوه‌های آن برای انسان و دام سمی هستند، پس در نزدیکی فضاهای بازی کودکان یا چراگاه‌ها باید احتیاط شود.
بهترین زمان کاشت، اواخر زمستان تا اوایل بهار است.
Salt cedar
Tamarix tetrandra
درخت گز (Tamarix spp.) یکی از گونه‌های مقاوم به شرایط سخت اقلیمی ایران است که به‌ویژه در مناطق گرم و خشک و حتی خاک‌های شور به‌خوبی رشد می‌کند. این درخت در مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی، به‌عنوان گونه‌ای پیشرو در احیای اراضی و کنترل فرسایش بادی و آبی شناخته می‌شود.
ارتفاع:
معمولاً ۳ تا ۱۰ متر، ولی در شرایط مطلوب می‌تواند تا ۱۵ متر هم برسد.
تنه و شاخه ها:
تنه نازک تا متوسط، پوست خاکستری یا قهوه‌ای مایل به قرمز، شاخه‌های متعدد و ظریف که به‌صورت گسترده و باز رشد می‌کنند.
برگ‌ها:
بسیار کوچک، فلس‌مانند و سبز مایل به خاکستری، که موجب کاهش تبخیر آب می‌شود.
گل‌ها:
خوشه‌های گل صورتی یا ارغوانی کوچک که در بهار و تابستان شکوفا می‌شوند و منظره‌ای زیبا ایجاد می‌کنند.
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
آب و هوا: به‌شدت مقاوم به گرما، خشکی و بادهای شدید.
خاک: قادر به رشد در خاک‌های فقیر، شنی، سنگلاخی و حتی بسیار شور.
آبیاری: پس از استقرار کامل، نیاز به آبیاری بسیار کم دارد.
نور: آفتاب‌دوست و در سایه عملکرد خوبی ندارد.
مزایا و کاربردها
کنترل فرسایش: ریشه‌های عمیق و گسترده آن خاک را تثبیت می‌کند و مانع فرسایش بادی و آبی می‌شود.
تحمل شوری: یکی از معدود درختانی که در خاک‌های شور و حتی با آب شور می‌تواند رشد کند.
پناهگاه حیات وحش: شاخه‌ها و برگ‌های انبوه آن مکان مناسبی برای پرندگان است.
زیبایی بصری: گل‌های صورتی-بنفش آن جلوه‌ای زیبا به فضا می‌دهد.
کاربرد در فضای سبز شهری: مناسب حاشیه جاده‌ها، پارک‌ها و مناطق کم‌آب.
ملاحظات
به‌دلیل سیستم ریشه‌ای قوی و گسترده، در مجاورت لوله‌های آب و فاضلاب نباید کاشته شود.
در برخی کشورها به‌عنوان گونه مهاجم شناخته شده، زیرا می‌تواند پوشش گیاهی بومی را تحت‌الشعاع قرار دهد.
مصرف زیاد آب در دوره استقرار (سال اول) لازم است، هرچند بعد از آن به کم‌آبی مقاوم می‌شود.
Paper mulberry
Broussonetia papyrifera
درخت توت کاغذی که با نام علمی Broussonetia papyrifera شناخته می‌شود، یکی از درختان سریع‌الرشد، مقاوم و بسیار کاربردی در فضای سبز شهری است. این درخت به خاطر تحمل بالایش نسبت به شرایط مختلف اقلیمی و رشد آسان، به ویژه در مناطق گرم و خشک مثل تهران، مورد توجه قرار گرفته است.
ارتفاع:
معمولاً ۸ تا ۱۵ متر
تاج درخت:
گسترده و نامنظم، سایه‌گسترایی خوب
برگ‌ها:
بزرگ، قلبی شکل تا بیضی، با لبه‌های دندانه‌دار و رنگ سبز تیره کرک دار
گل‌ها:
جدا از هم (گیاهان دوپایه)، گل‌های نر و ماده به صورت جداگانه روی درختان متفاوت قرار دارند
میوه:
مرکب، شبیه توت، کوچک و گرد، رنگ زرد تا قرمز که در پاییز می‌رسد و توسط پرندگان خورده می‌شود
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
آبوهوا: مقاوم به گرما و خشکی نسبی، ولی رشد بهتر با آبیاری مناسب دارد
نور: آفتاب‌دوست، ولی تا حدی می‌تواند سایه را تحمل کند
خاک: خاک‌های متنوع با زهکش متوسط تا خوب را می‌پذیرد
آبیاری: نیاز آبی متوسط، پس از استقرار مقاومت خوبی به خشکی نشان می‌دهد
مزایا و کاربردها
سرعت رشد بالا: به سرعت فضای سبز را پوشش می‌دهد و برای کاشت سریع در پروژه‌های شهری مناسب است.
سایه‌گسترایی خوب: تاج گسترده‌اش سایه مناسبی ایجاد می‌کند.
مقاومت در برابر آلودگی هوا: یکی از گزینه‌های خوب برای شهرهای آلوده.
جذب پرندگان: میوه‌هایش مورد علاقه پرندگان است و به افزایش تنوع زیستی کمک می‌کند.
مقاومت نسبی به بیماری‌ها و آفات: نیاز به مراقبت ویژه ندارد.
نکات کاشت و نگهداری
زمان کاشت: بهترین زمان بهار یا پاییز است.
هرس: برای حفظ فرم زیبا و جلوگیری از رشد بیش از حد شاخه‌ها، هرس منظم توصیه می‌شود.
آفات و بیماری‌ها: نسبتاً مقاوم است، اما باید به آفات معمول شهری توجه داشت.
Ash
Celtis australis
درخت زبان گنجشک (Acer sp.) یکی از درختان سریع‌الرشد و مقاوم است که در بسیاری از مناطق شهری ایران و جهان، به ویژه در تهران، به‌خاطر سازگاری خوب با شرایط اقلیمی و محیطی، بسیار محبوب است. زبان گنجشک به دلیل سازگاری بالا با شرایط محیطی سخت تهران، سرعت رشد و سایه‌دهی مناسب، گزینه‌ای پرکاربرد در پارک‌ها، خیابان‌ها و محوطه‌های شهری است. همچنین، به خاطر مقاومت در برابر آلودگی و خشکی، نگهداری اقتصادی و آسانی دارد.
ارتفاع:
معمولاً ۷ تا ۱۵ متر
تاج درخت:
گسترده و نامنظم، شاخه‌ها پراکنده و به صورت افقی رشد می‌کنند
برگ‌ها:
مرکب از ۳ تا ۷ برگچه نازک و دندانه‌دار، رنگ سبز روشن، برگ‌های جوان نسبتاً نرم
گل‌ها:
کوچک، به رنگ سبز مایل به زرد، در بهار ظاهر می‌شوند
میوه:
سامارای بالدار (باله‌دار)، که در پاییز می‌رسد و به باد منتقل می‌شود
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
آبوهوا: مقاوم به گرما، خشکی نسبی و آلودگی هوا
نور: آفتاب‌دوست تا نیم‌سایه
خاک: تحمل انواع خاک‌ها، حتی خاک‌های فقیر و سنگلاخی
آبیاری: نیاز آبی متوسط، پس از استقرار مقاومت خوبی به خشکی دارد
مزایا و کاربردها
سرعت رشد بالا: برای ایجاد پوشش سریع در فضای سبز شهری بسیار مناسب است.
سایه‌گسترایی خوب: تاج گسترده و برگ‌های بزرگ سایه قابل توجهی فراهم می‌کند.
مقاومت به آلودگی: یکی از گونه‌های مقاوم به آلودگی هوا در شهرهای بزرگ است.
تنوع‌پذیری: سازگار با شرایط مختلف خاک و آب‌وهوایی.
نگهداری آسان: نیاز به هرس کم و مراقبت‌های نسبتاً کم دارد.
نکات کاشت و نگهداری
زمان کاشت: بهار یا پاییز مناسب‌ترین زمان‌ها هستند.
هرس: هرس فرم‌دهی سالانه به حفظ ظاهر مطلوب کمک می‌کند.
آفات و بیماری‌ها: ممکن است به شته‌ها و بیماری‌های قارچی حساس باشد، ولی به طور کلی مقاوم است.
داغداغان
Ash
Fraxinus syriaca
درخت زبان گنجشک (Acer negundo) یکی از درختان متوسط الرشد و مقاوم است که در بسیاری از مناطق شهری ایران و جهان، به ویژه در تهران، به‌خاطر سازگاری خوب با شرایط اقلیمی و محیطی، بسیار محبوب است.
ارتفاع:
معمولاً ۵ تا ۱۰ متر (در شرایط ایده‌آل تا ۱۲ متر)
تاج درخت:
گسترده و چتری‌شکل، ایجادکننده سایه ملایم و پراکنده
برگ‌ها:
شانه‌ای دوبل، ظریف و شبیه پر پرندگان که در شب یا هنگام گرمای شدید جمع می‌شوند (واکنش ناستی).
گل‌ها:
بسیار زیبا، به رنگ صورتی مایل به قرمز با پرچم‌های بلند و نازک که ظاهری شبیه ابریشم دارند؛ فصل گلدهی معمولاً خرداد تا مرداد است.
میوه:
غلاف‌های پهن و قهوه‌ای که حاوی بذرهای تخت هستند
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
آبوهوا: به خوبی با مناطق گرم و نیمه‌خشک سازگار است؛ به سرمای شدید (زیر ۱۰- درجه) حساسیت نسبی دارد.
نور: آفتاب‌دوست؛ در سایه رشد ضعیف‌تری دارد.
خاک: انواع خاک‌های سبک تا نیمه‌سنگین را تحمل می‌کند، ولی زهکش خوب اهمیت دارد.
آب: مقاوم به خشکی پس از استقرار کامل، ولی در سال‌های اولیه نیازمند آبیاری منظم است.
مقاومت: نسبت به آلودگی هوا و خاک‌های نسبتاً فقیر مقاوم است، اما در خاک‌های خیلی مرطوب دچار پوسیدگی ریشه می‌شود.
مزایا و کاربردها
زیبایی چشمگیر: گل‌های خوش‌رنگ و تاج چتری، آن را برای پارک‌ها، خیابان‌ها و باغ‌های خصوصی محبوب کرده است.
سایه ملایم: به دلیل برگ‌های ظریف، نور به‌طور فیلتر شده عبور می‌کند؛ برای کاشت روی چمن مناسب است.
جذب گرده‌افشان‌ها: گل‌های ابریشم منبع عالی شهد برای زنبورها و پروانه‌ها هستند.
مقاومت در برابر گرما و خشکی: گزینه‌ای عالی برای اقلیم گرم‌تر تهران و مناطق مشابه.
سرعت رشد مناسب: می‌تواند در مدت کوتاهی به درخت بالغ تبدیل شود.
نکات کاشت و نگهداری
کاشت: بهترین زمان، اواخر زمستان تا اوایل بهار است. نهال‌های جوان را در مکان‌های آفتابی و با فاصله کافی بکارید تا تاج درخت به‌خوبی توسعه یابد.
هرس: هرس فرم‌دهی در زمستان، حذف شاخه‌های خشک و آفت‌زده در طول سال.
آفات و بیماری‌ها: گاهی به کنه‌ها، شپشک‌ها و بیماری‌های قارچی حساس است، به‌ویژه اگر تهویه مناسب نباشد.
طول عمر: به طور متوسط ۳۰ تا ۴۰ سال؛ در شرایط مطلوب حتی بیشتر.
تنها نکته مهم، انتخاب محل کاشت با زهکش خوب و جلوگیری از تجمع آب در پای ریشه است.
Greek juniper
Juniperus excelsa
درخت ارس (نام علمی: Juniperus excelsa) یکی از درختان بومی، همیشه‌سبز و مقاوم به شرایط سخت اقلیمی ایران است که در مناطق کوهستانی و نیمه‌خشک کاربرد گسترده‌ای دارد. این درخت نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی، کنترل فرسایش خاک و بهبود کیفیت هوا ایفا می‌کند.
ارتفاع:
معمولاً بین ۸ تا ۲۰ متر
تاج درخت:
مخروطی یا استوانه‌ای، متراکم و فشرده
برگ‌ها:
سوزنی، کوتاه، نوک‌تیز و به رنگ سبز تیره یا خاکستری مایل به آبی
شاخه ها:
قوی و متراکم، پوشیده از برگ‌های سوزنی شکل
میوه:
مخروط‌های گرد و گوشتی به رنگ آبی مایل به خاکستری که پس از رسیدن به شکل توت‌مانند در می‌آیند
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
آبوهوا: بسیار مقاوم به سرما، خشکی و بادهای شدید؛ مناسب برای مناطق کوهستانی و نیمه‌خشک
نور: آفتاب‌دوست
خاک: خاک‌های کم‌حاصل، سنگلاخی و آهکی را تحمل می‌کند
آب: نیاز آبی پایین و سازگاری زیاد با شرایط کم‌آبی
مقاومت: مقاوم به آلودگی هوا و بیماری‌های معمول درختان
مزایا و کاربردها
کنترل فرسایش: سیستم ریشه‌ای گسترده آن باعث تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش می‌شود.
همیشه‌سبز: حفظ پوشش سبز در تمام فصول سال و بهبود کیفیت هوا
زیبایی طبیعی: فرم استوانه‌ای و سوزنی برگ‌های خاص، جلوه‌ای خاص به فضای سبز می‌بخشد
کاربرد در فضای سبز شهری و جنگل‌کاری: مناسب کاشت در بوستان‌ها، حاشیه جاده‌ها و مناطق کوهستانی
عمر طولانی: در شرایط طبیعی چند صد سال عمر می‌کند
نکات کاشت و نگهداری
زمان کاشت: بهار بهترین زمان است
آبیاری: نیاز آبی بسیار کم پس از استقرار
هرس: کم‌نیاز به هرس، حذف شاخه‌های خشک یا بیمار توصیه می‌شود
آفات و بیماری‌ها: نسبتاً مقاوم ولی باید مراقب آفت‌های خاص سروسانان بود
Judas tree
Cercis siliquastrum
درخت ارغوان (Cercis siliquastrum) یکی از درختان زیبا و نمادین در فضای سبز ایران و به‌خصوص تهران است که علاوه بر ظاهر چشم‌نواز، نسبتاً مقاوم به شرایط خشک و گرم اقلیم‌های شهری می‌باشد.
ارتفاع:
معمولاً بین ۵ تا ۱۰ متر
تاج درخت:
گسترده و کروی با شاخه‌های پراکنده و نسبتاً باز
برگ‌ها:
قلبی شکل، به رنگ سبز روشن، که در پاییز به رنگ زرد طلایی تغییر می‌کند
گل‌ها:
بنفش مایل به صورتی، خوشه‌ای، بسیار چشم‌نواز و معطر که غالباً قبل از برگ‌دهی در اوایل بهار شکوفا می‌شود
میوه:
غلاف‌های مسطح و براق به طول حدود ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر، که پس از رسیدن قهوه‌ای می‌شوند
شرایط رشد و نیازهای اکولوژیک
آبوهوا: مقاوم به گرما و خشکی نسبتاً خوب، ولی سرمای زیاد ممکن است به جوانه‌ها آسیب برساند
نور: آفتاب‌دوست، ولی در نیم‌سایه نیز قابل رشد است
خاک: خاک‌های متنوع از جمله خاک‌های سبک تا نیمه‌سنگین را تحمل می‌کند، نیاز به زهکشی مناسب دارد
آب: نیاز آبی متوسط؛ پس از استقرار تحمل خشکی دارد اما آبیاری منظم در رشد بهتر موثر است
مزایا و کاربردها
زیبایی بهاری: گل‌های فراوان و پررنگ آن یکی از شاخصه‌های مهم در فضای سبز شهری است.
جلب حیات‌وحش: گل‌ها جذب‌کننده زنبورها و پروانه‌ها هستند و به تنوع زیستی کمک می‌کنند.
سایه‌دادن مناسب: تاج گسترده سایه ملایمی ایجاد می‌کند.
رشد نسبتاً سریع: سرعت رشد متوسط، مناسب برای فضای سبز شهری که نیاز به نتایج سریع دارد.
کاشت آسان: نهال‌ها نسبتاً مقاوم و آسان کاشت و نگهداری هستند.
نکات کاشت و نگهداری
زمان کاشت: بهار یا پاییز بهترین زمان‌ها هستند.
هرس: برای حفظ فرم زیبا و سلامت درخت، هرس سالانه سبک توصیه می‌شود.
آفات و بیماری‌ها: معمولاً مقاوم است، اما ممکن است به بیماری‌های قارچی یا شته‌ها حساس شود.
