سدر آتلانتیکا
Cedrus atlantica، معروف به سدر آتلانتیکا، یکی از درختان مخروطی بلند و با شکوه خانواده Pinaceae است که بومی رشتهکوههای اطلس در شمال آفریقا، به ویژه مراکش و الجزایر، میباشد. این درخت دارای تنهای قوی و راست، شاخههای افراشته و برگهای سوزنی سبز تا آبی-سبز است. رشد آهسته اما طول عمر بسیار بالا، آن را به گونهای ارزشمند در جنگلهای طبیعی و همچنین در باغهای تاریخی و مجموعههای گیاهی تبدیل کرده است. سدر اطلس نهتنها به زیبایی منظر میافزاید بلکه نقش مهمی در جلوگیری از فرسایش خاک و ایجاد زیستگاه برای گونههای جانوری دارد.
سازگاری و کاربرد در طراحی منظر
این گونه به دلیل مقاومت نسبتاً بالا در برابر خشکی و سرما در مناطق معتدل و نیمهخشک موفق عمل میکند. Cedrus atlantica به خاکهای عمیق، حاصلخیز و زهکشی شده نیاز دارد و در معرض نور کامل بهترین رشد را دارد. به دلیل ارتفاع بلند، تاج متراکم و فرم کلاسیک مخروطی، این درخت بهعنوان عنصر شاخص در پارکها، باغهای بزرگ و محوطههای رسمی و تاریخی مورد استفاده قرار میگیرد. حضور آن در منظر، حس شکوه، استقامت و جلوهای کلاسیک و دائمی به فضا منتقل میکند.
| ردیف | مشخصات فنی | توضیحات کامل |
|---|---|---|
| 1 | نام علمی (Scientific Name) | Cedrus atlantica |
| 2 | خانواده (Family) | Pinaceae |
| 3 | نام فارسی رایج | سدر آتلانتیکا |
| 4 | نام انگلیسی رایج | Atlas Cedar |
| 5 | خاستگاه (Origin) | کوههای اطلس در شمال آفریقا (مراکش و الجزایر) |
| 6 | نوع گیاه (Form) | درخت همیشهسبز مخروطی شکل با تاج گسترده و تخت |
| 7 | ارتفاع نهایی (Height) | 30 تا 40 متر |
| 8 | گسترش تاج (Crown Spread) | 10 تا 20 متر |
| 9 | سرعت رشد (Growth Rate) | متوسط |
| 10 | فرم تاج (Crown Shape) | مخروطی جوان، با افزایش سن پهن و تخت میشود |
| 11 | رنگ و شکل برگ (Foliage) | سوزنی، سبز تا آبی-خاکستری، به طول 2 تا 3 سانتیمتر |
| 12 | بافت تنه (Trunk Texture) | تنه صاف تا کمی شیاردار، خاکستری تا قهوهای روشن |
| 13 | گل (Flower) | مخروطهای نر و ماده جداگانه؛ گلها غیرزینتی |
| 14 | زمان گلدهی (Flowering Period) | اواخر بهار |
| 15 | میوه (Fruit) | مخروطهای چوبی، استوانهای، 7 تا 12 سانتیمتر طول، بالغ تا پاییز |
| 16 | دوره خزان | همیشهسبز |
| 17 | شرایط نوری (Light Requirements) | آفتاب کامل |
| 18 | نیاز آبی (Water Requirement) | متوسط؛ مقاوم به خشکی پس از استقرار |
| 19 | نوع خاک مناسب (Soil Type) | خاکهای عمیق، حاصلخیز، لومی تا شنی، با زهکشی خوب |
| 20 | pH مناسب خاک | 6.0 تا 7.5 |
| 21 | مقاومت به شوری (Salt Tolerance) | کم تا متوسط |
| 22 | مقاومت به سرما و گرما (Temperature Range) | مقاوم تا −20°C؛ تحمل گرمای متوسط تا بالا |
| 23 | نیاز به زهکشی (Drainage) | بالا؛ خاکهای سنگین و غرقابی باعث پوسیدگی ریشه میشود |
| 24 | فاصله کاشت (Planting Distance) | 5 تا 8 متر |
| 25 | عمق کاشت (Planting Depth) | طوقه همسطح خاک |
| 26 | نحوه تکثیر (Propagation) | بذر؛ قلمههای چوب نرم کمتر موفق است |
| 27 | دوره استقرار (Establishment Period) | 3 تا 5 سال |
| 28 | سیستم ریشه (Root System) | عمیق و گسترده؛ تثبیت مناسب در خاک |
| 29 | هرس (Pruning) | حذف شاخههای خشک یا آسیبدیده، هرس فرمی در جوانی برای شکلدهی |
| 30 | آفات و بیماریهای مهم | شته، سوسک چوبخوار، پوسیدگی قارچی ریشه |
| 31 | ویژگیهای زینتی (Ornamental Value) | تاج گسترده و پهن، رنگ سبز تا آبی-خاکستری، تنه صاف و شکیل |
| 32 | کاربرد در طراحی (Landscape Uses) | باغهای بزرگ، پارکها، خیابانهای پهن، کاشت انفرادی یا گروهی برای جلوه عمودی و رسمی |
| 33 | مزایا (Advantages) | مقاوم، طول عمر بالا، فرم منظم و تاج پهن، جلوه همیشهسبز |
| 34 | محدودیتها (Limitations) | رشد کند در سالهای اولیه، نیاز به فضای باز برای گسترش تاج |
| 35 | توصیههای نگهداری (Maintenance Notes) | آبیاری منظم در سالهای اولیه، کنترل آفات و بیماریها، هرس شاخههای خشک |
| 36 | کاربرد اقلیمی پیشنهادی در ایران | مناسب برای مناطق معتدل کوهستانی و نیمهخشک ایران: کرج، تهران، البرز، اردبیل |
| 37 | یادداشت طراحی (Design Notes) | کاشت انفرادی یا گروهی برای جلوه رسمی و بلند، ترکیب با درختان همیشهسبز دیگر برای پارکها و محوطههای وسیع |
