نخل آفریقایی

این نخل بلند و مقاوم از خانواده (Arecaceae) بومی بخش وسیعی از آفریقاست؛ در نواحی ساوانایی و حاشیه جنگل‌ها از سنگال تا اتیوپی و جنوب آفریقا دیده می‌شود. ارتفاع آن می‌تواند به حدود ۲۰ تا ۲۵ متر برسد و استوانه‌ای با قطر حدود یک متر در پایه دارد. برگ‌های بزرگ آن به صورت بادبزنی (فلابل­فورم) هستند، دمبرگها دارای تیغچه‌هایی می‌باشند و تاج گیاه فرم گسترده‌ای به فضای اطراف می‌بخشد.

از منظر کاربردی، رُنیه نقش مهمی در زندگی مردم محلی دارد؛ میوه‌های آن خوراکی هستند، پالپ می‌توانند به نوشیدنی یا پودر تبدیل شوند، و برگ‌ها و فیبرهایش در صنایع حصیربافی، ساخت سبد، حصیر و سقف استفاده می‌شوند. همچنین شیره نخل برای تولید «شراب نخل» مورد استفاده قرار می‌گیرد که اهمیت اقتصادی و فرهنگی دارد، اگرچه این بهره‌برداری در برخی مناطق موجب کاهش شدید جمعیت این گونه شده است.

Borassus aethiopum نمادی از استحکام و زیبایی در اقلیم‌های گرم و خشک است. تاج بادبزنی آن و تنه ستونی منظم، جلوه‌ای باشکوه به محورهای اصلی محوطه می‌دهد. نگهداری اندک، مقاومت بالا به خشکی و باد، و فرم خاص برگ‌ها، این گونه را به گزینه‌ای ایده‌آل برای پروژه‌های بزرگ محوطه‌سازی و منظر شهری در مناطق جنوبی ایران تبدیل کرده است.


ردیف مشخصه توضیحات فنی و طراحی
1 نام علمی Borassus aethiopum
2 خانواده Arecaceae
3 خاستگاه طبیعی مناطق استوایی و نیمه‌استوایی آفریقا، از سنگال تا اتیوپی و جنوب آفریقا
4 نام‌های رایج African Fan Palm، Noyer de Palmyre، Ronier، Palmyra Palm
5 نوع گیاه نخل تک‌پایه، همیشه‌سبز و بادوام
6 ارتفاع در بلوغ بین 15 تا 25 متر؛ در شرایط ایده‌آل تا 30 متر
7 قطر تاج حدود 6 تا 8 متر با برگ‌های بادبزنی گسترده
8 سرعت رشد کند تا متوسط (حدود 25 تا 40 سانتی‌متر در سال)
9 شکل کلی تنه‌ستون‌دار مستقیم با تاج کروی متراکم از برگ‌های بزرگ بادبزنی
10 نوع برگ بادبزنی (پالمات)، به قطر 2 تا 3 متر، سبز مایل به آبی و انتهای فیبری
11 تعداد برگ‌ها حدود 20 تا 30 برگ بالغ روی تاج فعال
12 گل‌آذین گل‌ها دی‌اوئیک (نر و ماده روی پایه‌های جدا)، سنبله‌ای و زرد رنگ
13 میوه بزرگ، کروی (به قطر 15 تا 20 سانتی‌متر)، نارنجی مایل به قهوه‌ای؛ خوراکی در برخی مناطق
14 بذر درون میوه سفت با پوسته ضخیم، جوانه‌زنی کند
15 نیاز نوری آفتاب کامل
16 مقاومت به سایه بسیار کم؛ فقط در مراحل ابتدایی رشد قابل تحمل
17 نیاز آبی کم تا متوسط؛ پس از استقرار بسیار مقاوم به خشکی
18 مقاومت به خشکی بالا؛ یکی از مقاوم‌ترین نخل‌ها در برابر کم‌آبی
19 مقاومت به باد بسیار بالا؛ مناسب مناطق با بادهای گرم یا ساحلی
20 مقاومت به سرما تا حدود °C 5-؛ در سرماهای طولانی آسیب می‌بیند
21 نوع خاک خاک‌های شنی، لومی یا سنگین با زهکش مناسب
22 pH مناسب خاک 6 تا 8 (تحمل بالا نسبت به قلیائیت)
23 تحمل شوری خاک متوسط تا بالا
24 نیاز غذایی کم؛ رشد بهتر در خاک‌های غنی از پتاس و فسفر
25 تکثیر از طریق بذر (جوانه‌زنی کند و دشوار، گاه تا یک سال طول می‌کشد)
26 هرس محدود به حذف برگ‌های خشک و قدیمی
27 کاربرد در طراحی منظر مناسب برای محوطه‌های بزرگ، ورودی‌ها، بلوارها و فضاهای شهری گرمسیری
28 ویژگی تزئینی تنه‌ی ستونی ضخیم با الگوی برگ‌جای‌های منظم و برگ‌های بادبزنی غول‌پیکر
29 سازگاری اقلیمی مناطق گرم و خشک یا نیمه‌مرطوب؛ عملکرد عالی در نواحی گرم آفریقایی و مشابه آن در ایران جنوبی
30 میزان نگهداری پایین؛ پس از استقرار به مراقبت کمی نیاز دارد
31 آفات و بیماری‌ها مقاوم؛ گاهی مورد حمله سوسک‌های ساقه یا قارچ‌های ریشه قرار می‌گیرد
32 عمر مفید بیش از 80 تا 100 سال
33 ویژگی بوم‌شناختی مقاوم به تغییرات اقلیمی و خشکی؛ نقش مهم در جلوگیری از فرسایش خاک
34 ارزش اقتصادی استفاده از برگ‌ها برای حصیر، تنه برای چوب و میوه برای خوراک محلی
35 کاربرد در فضاهای شهری به‌عنوان درخت شاخص و نمادین در ورودی‌ها یا میدان‌ها
36 ترکیب با دیگر گونه‌ها سازگار با Washingtonia robusta، Phoenix dactylifera، Bismarckia nobilis
37 نکات طراحی کاشت تکی یا ردیفی در فاصله‌های 6 تا 8 متر؛ مناسب برای محورهای چشمگیر و مناظر گرمسیری
نخل آفریقایی