سیدالاشجار
درختی از خاور دور با ظاهری تماشایی
سیدالاشجار با نام علمی Firmiana simplex، معروف به «درخت چتر بهشتی» یا «درخت پارچولین»، گنجینهای از باغهای سنتی چین و ژاپن است که با ظاهری مجسمهوار و چشمگیر توجه هر بینندهای را جلب میکند. این درخت با تنه صاف و پوست سبز-خاکستری رنگش، و تاج گنبدی شکلی که شبیه به یک چتر بزرگ باز شده است، در هر فصل جلوهای خاص دارد: برگهای غولپیکر و براقش در تابستان سایهای دلپذیر میافکنند، در پاییز به رنگ زرد طلایی درخشان تبدیل میشوند، و حتی پس از ریزش، میوههای قایقی شکل و غیرمعمول آن بر روی شاخههای برهنه زمستانی باقی میمانند و جنبه تزئینی خود را حفظ میکنند.
پتانسیل کشت در ایران به عنوان یک گونه زینتی سریعالرشد
برای مناطق گرم و نیمهگرمسیری ایران که نیاز به درختانی با رشد سریع و سایهانداز عالی دارند، درخت چتر بهشتی میتواند گزینهای ایدهآل باشد. این درخت با تحمل نسبتاً خوب به گرما و خشکی پس از استقرار، و مقاومت سرمایی متوسط، میتواند در شهرهای ساحلی جنوب و حتی مناطق معتدل داخلی با زمستانهای نه چندان سخت کشت شود. فرم منحصربهفرد و برگهای بزرگ آن حس و حالی استوایی و شرقی به فضای سبز میبخشد. با این حال، برای جلوگیری از آسیبپذیری در برابر باد، بهتر است در مکانهای نسبتاً محفوظ کاشته شده و خاک آن از زهکشی عالی برخوردار باشد تا از پوسیدگی ریشه جلوگیری شود.
| ردیف | مشخصه | توضیحات |
|---|---|---|
| 1 | نام علمی | Firmiana simplex (L.) W.Wight (همچنین: Sterculia platanifolia) |
| 2 | نام رایج | سیدالاشجار، درخت فونتانا، Chinese Parasol Tree، Phoenix Tree |
| 3 | خانواده | Malvaceae (پنیرکیان) |
| 4 | خاستگاه | شرق آسیا (چین، ژاپن، تایوان) |
| 5 | فرم رشد | درخت متوسطجثه با تنه راست و صاف، و تاج گنبدی شکل، باز و شبیه به چتر. پوست تنه سبز-خاکستری و صاف. |
| 6 | ارتفاع نهایی | ۱۰–۱۵ متر (گاهی تا ۲۰ متر) |
| 7 | گستردگی تاج | ۸–۱۲ متر |
| 8 | سرعت رشد | بسیار سریع |
| 9 | نوع برگ | برگ بسیار بزرگ (۱۵-۳۰ سانتیمتر)، پنجهای، با ۳-۵ لوب کمعمق، سبز براق، روی دمبرگ بلند. |
| 10 | ریزش برگ | خزانپذیر |
| 11 | رنگ پاییزی | زرد طلایی درخشان (بسیار چشمگیر) |
| 12 | گلدهی | اوایل تا اواسط تابستان (خرداد-تیر) |
| 13 | رنگ گل | زرد-سبز کمرنگ، کوچک، معطر، در خوشههای بزرگ و آویزان (پانیکول). |
| 14 | نیاز نوری | آفتاب کامل تا نیمهسایه |
| 15 | نیاز آبی | متوسط. پس از استقرار، تحمل خوبی به خشکی موقت دارد. آبیاری زیاد مضر است. |
| 16 | مقاومت سرمایی | متوسط. تا -۱۰ تا -۱۲ درجه سانتیگراد را به طور موقت تحمل میکند. سرماهای شدیدتر باعث خشک شدن سرشاخهها میشود. |
| 17 | مقاومت گرمایی | عالی (تا ۴۵ درجه سانتیگراد) |
| 18 | نوع خاک | خاکهای عمیق، حاصلخیز، با زهکشی عالی. خاکهای لومی ایدهآل هستند. تحمل خاکهای فقیر و فشرده را ندارد. |
| 19 | pH خاک | ۶٫۰–۷٫۵ (اسیدی ضعیف تا خنثی) |
| 20 | مقاومت خشکی | متوسط (پس از استقرار) |
| 21 | تحمل شوری | کم |
| 22 | مقاومت آلودگی هوا | خوب |
| 23 | آفات و بیماریها | نسبتاً کم. ممکن است در شرایط مرطوب دچار لکهبرگی قارچی یا شته شود. |
| 24 | طول عمر | متوسط (۵۰–۱۰۰ سال) |
| 25 | نیاز به هرس | کم. معمولاً نیاز به هرس ندارد مگر برای حذف شاخههای پایینی یا شکلدهی اولیه. فرم طبیعی چتری آن باید حفظ شود. |
| 26 | کاربرد در طراحی | درخت سایهانداز سریع برای پارکها و فضاهای عمومی، تکدرخت نمونه (Specimen) با فرم مجسمهوار، خیابانهای عریض در مناطق گرم، باغهای سبک ژاپنی و چینی. |
| 27 | فاصله کاشت | ۸–۱۰ متر |
| 28 | امکان کاشت گلدانی | فقط در مرحله نهالی و برای مدت محدود (به دلیل رشد سریع ریشه). |
| 29 | نیاز به مراقبت | کم تا متوسط (آبیاری در سالهای اول و در دورههای خشکی طولانی). |
| 30 | سازگاری اقلیمی ایران | مناطق گرم و نیمهگرمسیری با زمستانهای ملایم: استانهای هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، خوزستان، جنوب کرمان. مناطق معتدل داخلی مانند شیراز، اصفهان، تهران با حفاظت در برابر سرمای شدید و وزش باد سرد. |
| 31 | مقاومت باد | متوسط (برگهای بزرگ در برابر بادهای شدید آسیبپذیرند) |
| 32 | مقاومت سایه | متوسط (برای فرم متراکم به آفتاب نیاز دارد) |
| 33 | حساسیت به غرقابی | بالا (حساس به خاکهای سنگین و غرقابی) |
| 34 | ویژگی خاص | ۱. میوههای قایقی شکل: میوهها به صورت غلافهای قایقی شکل و چرمی به رنگ قهوهای هستند که هنگام باز شدن دانههای گرد و سفت را آشکار میکنند. بسیار تزئینی. ۲. پوست تنه صاف و جذاب: پوست سبز-خاکستری صاف آن حتی در زمستان نیز زیباست. ۳. اهمیت فرهنگی در شرق آسیا: در چین و ژاپن به عنوان درخت مقدس و نماد پاکی شناخته میشود. ۴. برگهای غولپیکر: سایهای متراکم و استوایی ایجاد میکند. |
| 35 | بهترین زمان کاشت | بهار (پس از رفع خطر سرما) |
| 36 | نکته مهم طراحی | درختی برای تأثیر سریع. رشد سریع و فرم چتری مشخص آن، امکان ایجاد سایه و نقطه کانونی را در مدت زمان کوتاهی فراهم میکند. برگهای بزرگ ریزشکرده ممکن است نیاز به جمعآوری داشته باشند. |
| 37 | کاربرد اقلیمی پیشنهادی در ایران | پارکهای ساحلی و فضای سبز شهرهای جنوبی (بندرعباس، چابهار، کیش)، محوطه هتلها و اقامتگاههای گردشگری در مناطق گرم، باغهای گیاهشناسی با بخش آسیای شرقی، خیابانهای عریض در شهرهای با زمستان ملایم. |
