درخت آزاد
درخت آزاد با نام علمی Zelkova carpinifolia یکی از ارزشمندترین درختان بومی منطقه قفقاز، ایران، ارمنستان و آذربایجان است. این گونه از خانواده Ulmaceae بوده و ازنظر اکولوژیکی و زینتی جایگاهی بسیار ویژه دارد. فرم قامتکشیده، تاج تخممرغی زیبا، پوست تنه جذاب، مقاومت عالی به خشکی و گرما و توان بالای سازگاری با اقلیمهای متنوع ایران، این گونه را به یکی از بهترین درختان سایهانداز و خیابانی کشور تبدیل کرده است.
برگها کوچک، دندانهدار و شبیه Carpinus (به همین دلیل نام گونه carpinifolia بر آن نهاده شده) هستند. خزان این گونه بسیار چشمگیر بوده و از زرد تا طلایی تغییر رنگ میدهد. این درخت تحمل بسیار خوبی نسبت به کمآبی، باد، آلودگی هوا و خاکهای فقیر دارد و در شهرهای ایران عملکردی عالی نشان داده است.
| ردیف | ویژگی | توضیحات |
|---|---|---|
| 1 | نام علمی | Zelkova carpinifolia |
| 2 | نام فارسی | زِلکوای قفقازی، نارون قفقازی |
| 3 | خانواده | Ulmaceae |
| 4 | نوع گیاه | درخت برگریز |
| 5 | خاستگاه | ایران (گیلان، اردبیل، ارسباران)، قفقاز، ارمنستان، گرجستان |
| 6 | ارتفاع نهایی | 20 تا 35 متر |
| 7 | گسترش تاج | 10 تا 18 متر |
| 8 | سرعت رشد | متوسط تا سریع |
| 9 | طول عمر | 150 تا 400 سال |
| 10 | فرم رشد | بیضی-ستونی تا تخممرغی، منظم و زیبا |
| 11 | رنگ برگ | سبز تیره |
| 12 | بافت برگ | بیضی-دندانهدار، مشابه Carpinus |
| 13 | رنگ پاییزی | زرد تا طلایی |
| 14 | حالت خزان | کامل |
| 15 | گلدهی | بهار (گلهای کوچک و کماهمیت) |
| 16 | نوع گل | سبز مایل به زرد |
| 17 | میوه | فندقه کوچک (Nutlet) |
| 18 | نیاز نوری | آفتاب کامل تا نیمسایه |
| 19 | نیاز آبی | کم تا متوسط |
| 20 | مقاومت به خشکی | بسیار خوب |
| 21 | مقاومت به سرما | عالی (تا 25- درجه) |
| 22 | تحمل گرما | بسیار بالا |
| 23 | تحمل باد | عالی |
| 24 | تحمل آلودگی هوا | بسیار خوب |
| 25 | نوع خاک | لومی، شنی، نیمهسنگین با زهکشی مناسب |
| 26 | pH مناسب | 6 تا 8 (تحمل خاکهای قلیایی) |
| 27 | حساسیتها | عدم تحمل سایه شدید؛ خاکهای کاملاً سنگین و غرقابی |
| 28 | آفات و بیماریها | پوسیدگی ریشه، سوسک برگخوار، بیماری هلندی نارون (مقاومت بیشتر از Ulmus) |
| 29 | کاربرد در طراحی | خیابانکاری، پارکها، محورهای شهری، تکدرخت، بادشکن |
| 30 | کاربرد سایهانداز | عالی |
| 31 | کاربرد گروهی | مناسب برای بلوارها و کاشت ردیفی |
| 32 | فاصله کاشت | 6 تا 10 متر |
| 33 | نیاز به هرس | کم؛ فقط اصلاح فرم و حذف شاخههای خشک |
| 34 | سرعت استقرار | بالا |
| 35 | مزیتهای ویژه | مقاوم به خشکی، باد، آلودگی، خاکهای فقیر، طول عمر زیاد |
| 36 | کاربرد اقلیمی پیشنهادی در ایران | تهران، تبریز، کرج، اصفهان، مشهد، شیراز، سنندج، کرمانشاه، رشت (نواحی غیرغرقابی)، زنجان، همدان |
| 37 | نکات طراحی | انتخابی ایدهآل برای محورهای شهری با نیاز به سایه عمیق و فرم منظم بدون ایجاد مشکلات ریشهای گسترده |
