ژینکو
درخت ژینکو (Ginkgo biloba)، که به نامهای «درخت چهل سکه» یا «کهندار» نیز شناخته میشود، یکی از قدیمیترین درختان زینتی جهان است که به دلیل برگهای منحصر به فرد و مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی مختلف، در طراحی فضای سبز شهری و پارکها محبوبیت زیادی دارد.
درخت ایچو (ژینکو به ژاپنی) (銀杏) یکی از گونههای ویژه گیاهان است که بهعنوان تنها گونه زنده از تیرهٔ خود شناخته میشود. این گیاه از لحاظ طبقهبندی در گروه گیاهان نهاندانه – یعنی گروهی که دانهٔ آزاد دارند و میوهٔ پوشیدهشده ندارد – قرار میگیرد. برگهای آن به شکل بادبزن و با رگههایی با منشأ ابتدایی هستند که با ساختار برگهای اغلب گیاهان امروزی متفاوت است. به دلیل این ویژگیها، ایچو غالباً با عنوان «سنگوارهٔ زنده» یا «فسیل زنده» نیز شناخته میشود.
این درخت در ژاپن بهوفور بهعنوان درخت خیابانی، در پارکها و نزد معابد کاشته میشود و برای زیبایی برگهای طلاییاش در پاییز بسیار محبوب است. از سوی دیگر، میوهٔ آن معروف به ギンナン» (ginnan) بوده که در پاییز میرسد؛ با اینحال، پوستهٔ بیرونی آن بوی نسبتاً قوی دارد و برخی افراد آن را کمتر میپسندند. همچنین، ایچو در محیط شهری مقاوم است و میتواند شرایط سختتری از جمله آلودگی هوا را تحمل کند؛ بنابراین گزینهای مناسب برای فضای سبز شهری محسوب میشود.
مشخصات فنی و طراحی گونه گیاهی
ژینکو (Ginkgo biloba)
| ردیف | مشخصات فنی | توضیحات کامل |
|---|---|---|
| 1 | نام علمی (Scientific Name) | Ginkgo biloba |
| 2 | خانواده (Family) | Ginkgoaceae |
| 3 | نام فارسی رایج | گینکو، درخت چهل سکه، درخت کهندار |
| 4 | نام انگلیسی رایج | Ginkgo, Maidenhair Tree |
| 5 | خاستگاه (Origin) | بومی چین، درختی باستانی با سابقه بیش از ۲۵۰ میلیون سال |
| 6 | نوع گیاه (Form) | درخت خزاندار با تاج گسترده و شاخههای افشان |
| 7 | ارتفاع نهایی (Height) | ۲۰ تا ۳۰ متر (برخی نمونهها تا ۴۰ متر) |
| 8 | گسترش تاج (Crown Spread) | ۱۰ تا ۱۵ متر |
| 9 | سرعت رشد (Growth Rate) | متوسط تا سریع (۳۰–۶۰ سانتیمتر در سال) |
| 10 | فرم تاج (Crown Shape) | هرم یا گنبدی، با شاخههای افشان و نامنظم |
| 11 | رنگ و شکل برگ (Foliage) | برگهای بادبزنی، سبز روشن، طول ۵–۱۵ سانتیمتر، با رگبندی دوشاخهای |
| 12 | گل (Flower) | گلهای سبز مایل به زرد، بدون گلبرگ، درختان دوپایه (مردانه و ماده) |
| 13 | زمان گلدهی (Flowering Period) | اوایل بهار (فروردین تا اردیبهشت) |
| 14 | میوه (Fruit) | غلاف گوشتی زردرنگ، بوی نامطبوع (فقط در درختان ماده) |
| 15 | دوره خزان | پاییز |
| 16 | شرایط نوری (Light Requirements) | آفتاب کامل تا نیمسایه |
| 17 | نیاز آبی (Water Requirement) | متوسط؛ مقاوم به خشکی پس از استقرار |
| 18 | نوع خاک مناسب (Soil Type) | خاکهای حاصلخیز، شنی تا لومی، با زهکشی خوب |
| 19 | pH مناسب خاک | ۶–۷.۵ |
| 20 | مقاومت به شوری (Salt Tolerance) | بالا؛ مناسب برای مناطق ساحلی و آلوده به نمک |
| 21 | مقاومت به سرما و گرما (Temperature Range) | مقاوم به سرمای تا –۳۰°C و گرمای تا ۴۰°C |
| 22 | نیاز به زهکشی (Drainage) | خاکهای زهکشیشده مناسبتر هستند؛ خاکهای غرقابی مناسب نیست |
| 23 | فاصله کاشت (Planting Distance) | ۶–۸ متر بین درختان |
| 24 | عمق کاشت (Planting Depth) | یقه ریشه همسطح خاک |
| 25 | نحوه تکثیر (Propagation) | بذر، قلمه نیمهسخت، پیوند |
| 26 | دوره استقرار (Establishment Period) | ۲–۳ سال |
| 27 | سیستم ریشه (Root System) | گسترده و عمیق، مقاوم به شرایط سخت |
| 28 | هرس (Pruning) | هرس فرمدهی در جوانی، حذف شاخههای خشک و متقاطع |
| 29 | آفات و بیماریهای مهم | مقاوم به آفات و بیماریها، بهندرت دچار مشکلات ریشه یا قارچی |
| 30 | ویژگیهای زینتی (Ornamental Value) | برگهای بادبزنی، رنگ پاییزی طلایی، سایهبان گسترده |
| 31 | کاربرد در طراحی (Landscape Uses) | خیابانها، پارکها، باغها، فضای سبز شهری |
| 32 | مزایا (Advantages) | رشد سریع، مقاومت بالا در برابر آلودگی هوا، نیاز کم به نگهداری |
| 33 | محدودیتها (Limitations) | بوی نامطبوع میوه در درختان ماده، نیاز به فضای کافی برای رشد |
| 34 | توصیههای نگهداری (Maintenance Notes) | آبیاری منظم در سالهای اول، هرس سبک، پایش آفات و بیماریها |
| 35 | کاربرد اقلیمی پیشنهادی در ایران | اقلیمهای معتدل و سرد، شمال، مرکز و غرب کشور |
| 36 | یادداشت طراحی (Design Notes) | مناسب کاشت انفرادی یا گروهی در فضاهای باز و پارکها؛ رعایت فاصله کافی برای رشد تاج و ریشه |
