کاج تهران
Pinus eldarica در زمرهٔ کاجهایی است که فرم مخروطی–عمودی و شاخ و برگ سوزنی متراکم دارد؛ برگها به صورت جفتی و نسبتا بلند هستند و پوست تنه آن خاکستری تا خاکستری-قهوهای است.
این گونه معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ متر ارتفاع میگیرد و در شرایط زیستی به خاکهای متنوع با زهکشی مناسب سازگار است؛ به همین دلیل هم در خاکهای فقیر و هم در زمینهای نسبتاً خشک رشد مناسبی دارد.
علاوه بر توانایی زیستی در شرایط سخت، Pinus eldarica در محیطهای شهری بسیار محبوب است، زیرا به آلودگی هوا مقاوم بوده و مقاومت خوبی در برابر گرما و خشکی نشان میدهد؛ به همین دلیل برای خیابانها، بلوارها و فضای سبز شهری در اقلیمهای خشک و نیمهخشک گزینهای ایدهآل محسوب میشود.
همچنین از نظر کاربرد زینتی و منظر، این گونه بهعنوان درختی با فرم متقارن و ساختار پایدار شناخته میشود و در طراحی فضای سبز کممصرف آب (xeriscape) بسیار مناسب است.
| ردیف | مشخصات فنی | توضیحات کامل |
|---|---|---|
| 1 | نام علمی | Pinus eldarica |
| 2 | خانواده | Pinaceae |
| 3 | نام فارسی | کاج تهران، کاج ایرانی |
| 4 | نام انگلیسی | Afghan Pine, Eldar Pine |
| 5 | خاستگاه | افغانستان، ایران، قفقاز |
| 6 | فرم گیاه | درخت همیشهسبز با تاج مخروطی منظم |
| 7 | ارتفاع نهایی | 10 تا 20 متر (گاهی تا 25 متر) |
| 8 | گستره تاج | 4 تا 7 متر |
| 9 | سرعت رشد | متوسط تا نسبتاً سریع |
| 10 | فرم تاج | تخممرغی تا مخروطی منظم؛ با سن بازتر میشود |
| 11 | خصوصیت برگ | سوزنیها 10–15 سانتیمتر، سبز تیره، دو عددی |
| 12 | بافت و رنگ تنه | خاکستری تا قهوهای، شیاردار در سنین بالا |
| 13 | گل | غیرنما؛ ساختارهای نر و ماده جدا ولی روی یک درخت |
| 14 | زمان تشکیل گلآذین | اواخر زمستان تا اوایل بهار |
| 15 | میوه / مخروط | مخروط بیضوی 5–10 سانتیمتر؛ قهوهای، مقاوم |
| 16 | دوره خزان | همیشهسبز |
| 17 | نیاز نوری | آفتاب کامل |
| 18 | نیاز آبی | کم تا متوسط؛ عالی برای مناطق کمآب |
| 19 | نوع خاک مناسب | خاکهای سبک تا نیمهسنگین با زهکشی خوب |
| 20 | pH مناسب | 6.5 تا 8 |
| 21 | مقاومت به شوری | متوسط |
| 22 | مقاومت به گرما و سرما | گرما: تا 45+ درجه / سرما: تا 15- درجه |
| 23 | نیاز به زهکشی | متوسط؛ تحمل خاکهای نیمهفقیر |
| 24 | فاصله کاشت | 4 تا 6 متر |
| 25 | عمق کاشت | همسطح طوقه |
| 26 | نحوه تکثیر | بذر (جوانهزنی نسبتاً آسان) |
| 27 | دوره استقرار | 1 تا 2 سال |
| 28 | سیستم ریشه | عمیق و قوی، مناسب تثبیت خاک |
| 29 | هرس | نیاز کم؛ حذف شاخههای خشک یا بیمار |
| 30 | آفات و بیماریها | شپشک، سوسک پوستخوار، زنگ سوزنیبرگ |
| 31 | ویژگیهای زینتی | تاج متقارن، برگهای سبز تیره، پایداری زیستمحیطی بالا |
| 32 | کاربرد در طراحی | بادشکن، کاشت ردیفی، کمربند سبز، فضاهای شهری خشک |
| 33 | مزایا | مقاومت عالی به خشکی، آلودگی هوا، گرما و باد |
| 34 | محدودیتها | سوزنیریزی فصلی؛ مناسب نبودن برای مناطق بسیار مرطوب |
| 35 | توصیههای نگهداری | آبیاری منظم در سال اول؛ کوددهی NPK ملایم؛ پایش آفات |
| 36 | کاربرد اقلیمی پیشنهادی در ایران | تهران، کرج، قم، اصفهان، شیراز، یزد، کرمان، مشهد، خراسان جنوبی، سیستان |
| 37 | یادداشت طراحی | بهترین انتخاب برای پروژههای کمآببر، کمهزینه و فضاهای گسترده شهری یا ویلاهای مناطق گرمخشک |
