کاج تک برگ
Pinus monophylla که در منابع کاج تک برگ شناخته میشود، یکی از ویژهترین گونههای جنس کاج است؛ زیرا برخلاف اکثر گونهها تنها یک سوزن در هر غلاف تولید میکند. این درخت بومی مناطق خشک جنوبغربی آمریکا و مکزیک است و بهعنوان یکی از مقاومترین کاجها در برابر خشکی، گرمای تابستان و خاکهای فقیر شناخته میشود. ظاهر آن فشرده تا نیمکروی است و تاجی متراکم با سوزنهای ضخیم و خاکستری–آبی ایجاد میکند که جلوهای کاملاً متفاوت از سایر کاجها به نمایش میگذارد.
این گونه در خاکهای سنگلاخی، آهکی و بسیار کمعمق نیز رشد مطلوبی دارد و در برابر آفتاب شدید و بادهای گرم عملکردی ممتاز نشان میدهد. Pinus monophylla معمولاً رشدی آهسته دارد، اما طول عمر بسیار بالا و استحکام ویژه آن را به گزینهای ایدهآل برای طراحی محوطههای کمآبی، باغهای مدرن با رویکرد اکولوژیک، و فضاهای ویلایی با الهام از مناظر مدیترانهای و بیابانی تبدیل کرده است. مخروطهای خوراکی و زیباشناختی این درخت نیز ارزش تزئینی و زیستگاهی آن را افزایش میدهند.
| ردیف | مشخصات فنی | توضیحات کامل |
|---|---|---|
| 1 | نام علمی | Pinus monophylla |
| 2 | خانواده | Pinaceae |
| 3 | نام فارسی رایج | کاج تکسوزن |
| 4 | نام انگلیسی رایج | Single-leaf Pinyon Pine |
| 5 | خاستگاه | غرب ایالات متحده آمریکا (نوادا، یوتا، کالیفرنیا، آریزونا) |
| 6 | نوع گیاه | درخت سوزنیبرگ همیشهسبز، نیمهکوتاه |
| 7 | ارتفاع نهایی | ۵ تا ۱۶ متر |
| 8 | گسترش تاج | ۴ تا ۷ متر |
| 9 | سرعت رشد | کند تا متوسط |
| 10 | فرم تاج | گنبدی، پراکنده، نامنظم |
| 11 | رنگ برگ | سبز مایل به خاکستری |
| 12 | شکل و طول برگ | سوزن تکی (یک سوزن در هر غلاف)، طول ۲–۵ سانتیمتر |
| 13 | بافت و حس برگ | سوزنها ضخیم و سفت؛ مقاوم به خشکی |
| 14 | گل | کوچک، مخروطی، نر و ماده جداگانه |
| 15 | زمان گلدهی | اواخر بهار |
| 16 | میوه | مخروط کوچک ۳–۵ سانتیمتر، حاوی دانه خوراکی (Pinyon Nut) |
| 17 | زمان رسیدن میوه | پاییز |
| 18 | دوره خزان | همیشهسبز |
| 19 | نیاز نوری | آفتاب کامل |
| 20 | نیاز آبی | کم؛ مقاوم به خشکی بالا |
| 21 | نوع خاک | خاک شنی–سنگلاخی، زهکشی عالی |
| 22 | pH مناسب | ۶ تا ۸ |
| 23 | مقاومت به شوری | متوسط |
| 24 | مقاومت به باد | بالا؛ شاخهها محکم |
| 25 | مقاومت به سرما | بسیار بالا؛ تا °۳۵− سانتیگراد |
| 26 | مقاومت به گرما | بالا؛ تحمل دمای تا °۴۵+ |
| 27 | مقاومت به خشکی | بسیار بالا؛ سازگار با مناطق خشک |
| 28 | مقاومت به آلودگی هوا | پایین |
| 29 | فاصله کاشت | ۴ تا ۶ متر |
| 30 | عمق کاشت | طوقه همسطح خاک |
| 31 | نحوه تکثیر | بذر؛ جوانهزنی کند (۴–۶ هفته) |
| 32 | دوره استقرار | ۳ تا ۵ سال |
| 33 | سیستم ریشه | ریشههای سطحی و گسترده، مقاوم به خشکی |
| 34 | نیاز به هرس | کم؛ فقط حذف شاخههای خشک |
| 35 | آفات و بیماریها | شتهها، قارچهای ریشه در خاکهای سنگین یا مرطوب |
| 36 | کاربرد در طراحی | مناسب کاشت در مناطق خشک و صخرهای، کمربند سبز مقاوم به خشکی، مناظر طبیعی کوهستانی |
| 37 | کاربرد اقلیمی پیشنهادی در ایران | مناسب مناطق خشک و نیمهخشک مرتفع: شمال کرمان، یزد، خراسان شمالی، مناطقی با بارش کم و تابستان گرم |
